Ineens was daar Lenin. Vladimir Iljitsj Lenin.
Mascha Ikanova had een koude nacht doorgebracht in een verlaten schuur ten zuiden van Oosterwijtwerd, slapend in haar winterjas en onder de deken waarin ze het jachtgeweer meedroeg dat van Jens Boukema was geweest. Bij zonsopkomst was ze weer vertrokken. De dag was zonnig begonnen; de temperatuur lag een paar graden boven nul.
Nadat Mascha enkele weken geleden de Bykemaheerd in de Emmapolder had verlaten, had ze het plan opgevat om naar de stad Groningen te gaan. Ze had echter geen idee hoe ze daar moest komen. Haar topografische kennis van de provincie Groningen was zeer beperkt, terwijl haar telefoon leeg was, zonder een mogelijkheid die op te laden. Het was steeds gelukt in oude stallen of lege schuren een slaapplek te vinden, zonder dat iemand het merkte.
Na het verlaten van Oosterwijtwerd kwam ze na enige tijd lopen in Appingedam. Daar kon ze met de laatste euro’s die ze nog had bij een supermarkt een broodje kopen en een flesje water. Ze was blij dat niemand vreemd opkeek toen ze de winkel inliep met een langwerpig object in een deken. Na het verlaten van de winkel liep ze verder, in zuidelijke richting.
Na ongeveer anderhalf uur lopen kwam ze bij een klein dorpje. Daar kreeg ze de schrik van haar leven. Aan de rand van een erf, achter een hek, stond een standbeeld van Lenin. Hij had de rechterarm omhoog geheven, met een open hand. Het beeld was ongeveer negen meter hoog en stond op een lage betonnen plaat. Het was gemaakt van metaal. Brons, vermoedde Mascha. Het beeld drukte uit dat Lenin het volk de richting wees die het moest gaan – de weg van de revolutie. Mascha herkende de pose.
Mascha’s hartslag schoot omhoog bij het zien van het beeld. Verkleumd en vermoeid als ze was, waande ze zich even in haar thuisland, waar de revolutionair nog steeds werd vereerd en het beeld bepaalde van menig plein en park. Ze had daar, in de hoofdstad, in een daad van verzet geprobeerd een standbeeld van Lenin op te blazen van vergelijkbare omvang. Dat wilde ze doen met blokken C-4. Bij het kneden van de explosieven rond de schoenen van Lenin werd ze op heterdaad betrapt. Ze kon maar net wegkomen. Uiteindelijk, na een lange reis, was ze in Noord-Groningen beland.
Nog steeds verward, keek ze naar het beeld. Was ze, zonder dat ze het door had, in een ander land terechtgekomen? Een land waar het oude communisme nog hoogtij vierde? Dat was onmogelijk. De enige grens die ze had kunnen passeren zou immers de Nederlands-Duitse grens zijn geweest. Zover reikte haar geografische kennis nog wel. En in Duitsland speelde de Russische revolutie van toen, net als in Nederland, geen rol in het nu. Maar wat deed het standbeeld dan hier?
‘Best biezunder, of nait?’ Mascha keek om. Een oude man met een blauwe pet liep op haar af. Hij had een snor en een sikje. Ze had zijn woorden geregistreerd, maar begreep hun betekenis niet. De man had een klein hondje aan de lijn, dat hard kefte. Mascha hurkte, liet het hondje even aan haar ruiken, maar het blaffen stopte tot haar verbazing niet. ‘Nou, most heur mor gewoon negeern hoor! Morreh, tis hier net de Sovjet-Unie, of nait ten! Met dei kerel doar!’ Met een breed gebaar wees de man naar het beeld. Mascha keek de man niet begrijpend aan. ‘I’m sorry,’ zei ze, ‘I don’t understand.’ De man glimlachte. ‘No problem!’ zei hij, zonder zijn Groningse afkomst te verbloemen. ‘I said it’s quite special, isn’t it, a statue of Vladimir Lenin in a place like this. Like we’re in the Soviet Union right now!’ Mascha knikte. ‘Yes it is,’ zei ze. ‘I did not suspect it here. I mean, expect it here. People are communists here, yes?’ De man schudde het hoofd. ‘There are a few communists left here in Groningen, but the statue has nothing to do with them. It’s just an object the owner picked up for fun. It’s from former East Germany, I believe.’ Mascha ontspande. ‘So no one comes here to lay flowers at the foots, eh, at the feet of Lenin?’ De man schudde lachend het hoofd. ‘No, no one does that around here. It’s just a thing from the past. There’s also no one who wants to blow it up either!’ De man zag dat Mascha schrok. ‘I’m only joking!’ zei hij. ‘I’m sorry! Ok, I’ll continue my walk with little Ayda, have a nice day!’
De man liep verder. Mascha keek omhoog, naar de wijzende man. Een standbeeld van Lenin. Voor de lol meegenomen. Ze hoefde zich geen zorgen te maken. Ze werd slechts, heel toevallig, op een volstrekt onverwachte manier geconfronteerd met haar verleden. Heel toevallig.
Ze keek naar de oude man die verder was gelopen met het hondje. Het dier treuzelde af en toe, keek een paar keer om naar Mascha en kefte dan. Mascha fronste haar wenkbrauwen. Ayda, heette het hondje. Ayda. Ze moest even graven in haar geheugen, maar was dat niet ook de naam van een hond van Lenin?
