De verlossing van Groningen

Eerste Ommelander Vogelfestijn

LAUWERSOOG – Komend weekend zijn de Groninger Ommelanden het toneel van het Eerste Ommelander Vogelfestijn. De organisatoren van het vogelweekend verwachten tienduizenden vogelliefhebbers uit heel Europa die zich door de gehele provincie zullen verspreiden om bijzondere vogels te spotten, gekleed in het groen en gewapend met verrekijkers en fotoapparatuur.

Toen de in Lauwersoog woonachtige Siewert Radema op het idee kwam een Ommelander vogelweekend te organiseren, had hij niet verwacht dat er zoveel animo voor zou zijn. Iets meer dan twintigduizend deelnemers hebben zich nu voor het evenement opgegeven. Door zich te registreren, kunnen de mensen die komen zowel voorafgaand als tijdens het weekend zo goed mogelijk van informatie worden voorzien. Nog elke dag komen er nieuwe aanmeldingen binnen. De belangstellenden komen vanuit heel Europa, maar voor een groot deel uit Noord-Nederland. “Aanvankelijk ging het slechts om een paar Spanjaarden, een Turk en wat Duitsers,” vertelt een trotse Radema. “Maar plots liep de registratie vol, met heel veel vogelaars uit de provincies Groningen en Friesland. Ik heb nooit geweten dat het noorden zo veel vogelliefhebbers kent.”

Radema wijt de interesse in het weekend voor een belangrijk deel aan het voorkomen van een aantal hele bijzondere vogels in de Ommelanden. “Het gaat in Groningen tegenwoordig om veel meer dan alleen de huismus en de koolmees,” zo weet Radema. “Zo vliegt er in onze provincie al weer een tijdje een vale gier rond. Die gaat de hele provincie door. De vogel is gespot van het Lauwersmeer tot aan de Dollard en van Drenthe tot aan het Wad. Van nature komt die hier niet voor. Dus het is goed te begrijpen dat de liefhebbers daar op afkomen.” Ook het nieuws dat in Groningen een purperkoet is waargenomen, draagt volgens Radema bij aan het succes.

Radema heeft er alle vertrouwen in dat de verwachte tienduizenden vogelaars niet voor overlast zullen zorgen. “Vogelspotters zijn over het algemeen zeer vredelievende wezens,” laat Radema weten met een lach. “In deze mensen schuilt niets kwaads.” Ook de plaatselijke autoriteiten laten desgevraagd weten niets te vrezen van het grote aantal bezoekers. “We gunnen een ieder zijn of haar hobby,” aldus wethouder toerisme Berend Biest van de gemeente Wad & Klei. De liberaal ziet ook een belangrijk voordeel. “Onze provincie gaat vol inzetten op massatoerisme, zo bleek een tijdje geleden. Tegenstanders van die keuze zullen komend weekend merken dat het allemaal wel meevalt.” De politie zal evenwel een oogje in het zeil houden. Politiewoordvoerder Chantal Touw: “Aangezien de Ommelanden veel te weinig logiesmogelijkheden hebben, verwachten we een hoop wildkampeerders. In overleg met de burgemeester is besloten dit bij uitzondering te gedogen, mits ze er geen bende van maken. Dus: we roepen de mensen op de eigen troep op te ruimen, geen tentjes midden op straat te zetten en een schepje mee te nemen als het kleinste kamertje bezocht moet worden.”

De start van het weekend vindt vrijdagavond plaats in de ontvangsthal van het Noordelijk Aardbevingsmuseum te Winsum. Daar krijgen de deelnemers onder meer een kom snert en een stempelkaart uitgereikt, waarop de vogelaars bijzondere waarnemingen kunnen vastleggen. Om iedereen die avond te kunnen herbergen, worden extra tenten geplaatst op het voor het museum gelegen Bevingsplein.

De vale gier vloog brede cirkels boven de Groninger Emmapolder. Beneden, aan de rand van de Waddenzee, lag het Govert Draaiman Space Center, dat in korte tijd uit de grond was gestampt om Groningen een ‘Nieuw Begin’ te geven: een nieuwe toekomst, met als doel de ellende die de Groningers ervoeren als gevolg van de gaswinning, te doen vergeten. 

Op lanceerplatform A stond een hoge tweedehands raket, de N-2, die door het afgelasten van het Sovjet-Russische maanprogramma in de jaren zeventig in een loods was beland en een aantal maanden geleden naar Groningen was gehaald. De antieke behuizing was schoongemaakt, ontroest en van een nieuwe lik verf voorzien. Het gevaarte glom nu in de kleuren van de Groninger provincievlag. 

Momenteel werd de laatste hand gelegd aan de computertechniek die de maanvlucht mogelijk zou moeten maken. Mede om kosten te besparen, werd de technische kant simpel gehouden. De gemiddelde mobiele telefoon in de broekzak van de Groninger beschikte over veel meer rekenkracht dan de computers die de Amerikaanse maanvluchten in de jaren zestig en zeventig hadden geregeld; als het toen, meer dan vijftig jaar geleden, lukte met minimale computerkracht, dan zou het nu ook moeten goedkomen. Meer hardware en meer software zouden het aantal mogelijke kwetsbaarheden alleen maar doen toenemen, zo was de filosofie. Met een paar USB-aansluitingen in de raket zouden de Groninger ruimtevaarders eenvoudigweg hun mobieltjes kunnen inpluggen en voilà: ze beschikten over een heuse boordcomputer. 

Na een barre selectieprocedure was het gelukt om zes ‘grunnauten’ over te houden. Drie voor de eerste maanvlucht en drie als achtervang en bemanning voor de tweede missie. Of er nog meer ‘grunnauten’ zouden komen voor vervolgvluchten, was onduidelijk. Dit zou afhangen van de bereidheid van de Haagse politiek om de bevingsgedupeerden te compenseren. Dat dergelijk compensatiegeld niet rechtstreeks ten goede kwam aan de gekwelde burgers, maar besteed werd aan projecten waar niemand op zat te wachten, leidde nog zelden tot enige discussie.

De vale gier verkleinde haar cirkels in meerdere rondes en landde op de top van de raket, op een hoogte van dik honderd meter. Op het moment dat ze landde, trilde de raket licht en viel er een boutje naar beneden. Met een harde tik kwam het op de grond terecht.

In de verte, uit het westen, kwam een zwerm drones. Tien in totaal. Ze vlogen rond de raket en over de gebouwen van het ruimtevaartcentrum. De gier herkende ze niet als wonderen van de moderne techniek. Ze nam ze waar als vreemde vogels die ze niet eerder had gezien. Ze was op haar hoede, omdat ze niet wist of de zoemende vogels met hun gekke draaiende vleugels als vriend of als vijand bestempeld moesten worden. 

Na een minuut of tien rondgevlogen te hebben, vertrok de zwerm weer. Ze vlogen richting het noordwesten, naar Schiermonnikoog en Ameland. 

De gier vloog hen achterna, nieuwsgierig naar hun volgende doel.

De kopstukken van Beweging 59 waren op een middag voor overleg bijeengekomen in het oude kerkje van Westerhuizen. Buiten was het rustig. Een flauw zonnetje en weinig wind zorgden voor fraai najaarsweer.

Er stond slechts een punt op de agenda. Dat punt betrof de vraag of Beweging 59 wenste samen te werken met de vrijheidsstrijders van de Fryske Frijheid om het gezag over Groningen over te nemen. De Friezen waren al veel verder in de voorbereidingen voor een revolutie. Het doel daarvan was een eigen Friese staat te creëren, van de huidige Nederlandse provincie Friesland tot en met het Duitse Ostfriesland. De provincie Groningen hoorde daarbij, zo meenden de Friezen. In de nieuwe staat die zou ontstaan, waar Groningen dus onderdeel van zou uitmaken, zou Groningen verlost worden van alles wat het mooie Groningerland bedreigde: van de schade door gaswinning tot massatoerisme en opslag van kernafval. 

Meedoen met de Friese vrijheidsstrijders zou enerzijds de nodige problemen kunnen oplossen, maar anderzijds een knieval betekenen voor de Friese cultuur. Waren de Groningers van Beweging 59 daartoe bereid? Het klopte dat in ieder geval de Groninger Ommelanden diepe Friese wortels hadden, maar betekende dat ook dat de Groningers nog Friezen waren? Sinds de Middeleeuwen had de tijd immers niet stilgestaan. 

Zo dacht in ieder geval Hajo erover. ‘Het zal allemaal wel, die historische achtergrond van ons Groningers, maar we leven niet meer in vroegere tijden,’ zei hij. ‘Ik beschouw ons gewoon als geëvolueerde Friezen. Daarmee zijn we niet meer Fries. Ook wij Homo Sapiens hadden voorouders, maar dat betekent niet dat je ons moet zien als Homo Erectus, een voorloper. We zijn een stukje slimmer en beschaafder, zeg maar. En we kunnen nadenken.’ 

Linda schudde haar hoofd. Ze was gekleed in camouflagekleuren en had zwarte vegen op haar gezicht. Ze had die ochtend met Sietze in het Lauwersmeergebied getraind en zou daar later vandaag, na de vergadering, mee verder gaan. ‘Je suggereert nu van alles, Hajo. Misschien zijn het juist de Friezen die zich verder hebben ontwikkeld en zijn de Groningers stil komen te staan. We hebben ons hier veel te lang onderworpen aan stadse baasjes en keiharde hereboeren. Het wordt tijd om samen met de Friezen onze aangeboren vrijheid te hervinden!’

Gerard was het daar roerend mee eens. Born free, zong Matt Monro in zijn hoofd. And life is worth living/But only worth living/’Cause you’re born free. En waren de Groningers niet vrij om zélf hun lot te bepalen?

‘De Friese staat van de toekomst, zoals Sietze die althans voor zich ziet, staat natuurlijk ver verwijderd van de Friese wereld van vroeger,’ zei Kevin. ‘Ik vind dat allemaal niet zo boeiend. Wat me wel boeit, is dat de Friese boerenschuren, als we Sietze moeten geloven, vol liggen met wapentuig en bommen. In Drachten liggen zelfs drones klaar. Met de constante blik op het oosten ziet niemand ze van binnenuit aankomen. De jongere Friese garde staat klaar om het internet over te nemen. Misschien wel met de allerbelangrijkste troef; in een grote kelder in Heerenveen zit een trollenleger klaar om de swipers en de scrollers tussen de oren te gaan zitten. Jongens, vergeet even dat sentiment van de Fryske Frijheid. Bedenk dat we in een weekje tijd óns doel kunnen hebben bereikt. Goed: met hulp van de Friezen. Wat er daarna gebeurt, zien we dan wel weer.’

‘Ja!’ riep Jack, een whiskey achterover slaand. ‘Misschien gaan we daarna wel verder met de Drenten!’

‘Tja, dat zou kunnen,’ zei Kevin. ‘En zo niet: welke wereld vinden we beter? Een wereld waarin we niets doen en kapot gaan aan bevingen en kernafval, of een wereld waarin we die ellende níet hebben en daarvoor alleen de kleffe Groninger koek hoeven in te ruilen voor heerlijke Friese oranjekoek?’

Zo discussieerde Beweging 59 nog een tijdje verder. Uiteindelijk kreeg de meer pragmatische visie van Kevin de overhand. Met een sterke focus op het doel van de groep werd besloten dat Beweging 59 zich zou aansluiten bij de Fryske Frijheid. 

Buiten werd het kouder. Een oostenwind stak op, zich een weg banend door de kerk via de scheuren en kieren die door de gaswinning waren veroorzaakt. Hoog in de lucht krijste een vale gier terwijl ze noordwaarts vloog, naar de uitgestrekte kwelder in het noorden.